Pregled sedmice: Izmišljene izjave, “pasoš Republike Srpske” i pseudonauka

Tokom protekle sedmice, Raskrinkavanje je pisalo o različitim medijskim manipulacijama korištenim za prikupljanje klikova, nekim godinama prisutnim pseudonaučnim tvrdnjama te dezinformacijama o aktuelnim događajima u zemlji, koje su mediji kreirali.

U sedmici iza nas, Raskrinkavanje je pisalo o načinu izvještavanja medija o aktuelnim događajima u zemlji. Tako smo analizirali/e medijsko prenošenje jedne od izjava Mirka Šarovića, predsjednika Srpske demokratske stranke. Mediji su njegovu izjavu o vraćanju nadležnosti s nivoa Bosne i Hercegovine na nivo Republike Srpske prenosili selektivno. Srna i RTRS su izostavili dio u kojem je Šarović spomenuo Parlamentarnu skupštinu BiH kao mjesto gdje je i glasano o prenošenju nadležnosti. U nekim drugim medijima je, pak, izostavljena Narodna skupština Republike Srpske – koju je Šarović također spomenuo. Na koji način su pojedini mediji izvijestili o ovoj temi, pročitajte u analizi.

Mnogobrojni mediji su fotografiju koju je nezavisni zastupnik Narodne skupštine Republike Srpske Nebojša Vukanović objavio na svom blogu pogrešno predstavili kao “fotografiju budućeg pasoša Republike Srpske”. Riječ je o tri godine starom promotivnom rekvizitu Saveza nezavisnih socijaldemokrata, a ne budućoj putnoj ispravi. Detalje o ovoj temi pročitajte u analizi Raskrinkavanja ovdje.

Pisali/e smo i o tehnikama koje pojedini mediji koriste da bi došli do što većeg broja klikova čitatelja/ki. Jedna od njih je i pripisivanje izmišljenih izjava pojedincima/kama. Premijer Federacije Bosne i Hercegovine Fadil Novalić davao je ranije izjave koje izazivaju čuđenje u javnosti. Ipak, njegova “izjava” da ljudi ne napuštaju BiH, nego odlaze da rade u EU, koju je objavio portal BiH News, izmišljena je. Detaljnije pročitajte na linku.

Isti portal “nadogradio” je i tweet Gorice Dodik, kćerke člana Predsjedništva Bosne i Hercegovine iz reda srpskog naroda Milorada Dodika, u kojem se izjašnjava kao Srpkinja, fabrikovanom izjavom o “izmišljenim Bošnjacima”. Iz njenog tweeta, ipak, jasno je da ona nije napisala da Bošnjaci ne postoje ili da su izmišljeni. Više o ovoj temi pročitajte u analizi.

Jedna od tehnika prikupljanja klikova koju koriste pojedini portali počiva na objavljivanju vijesti koje su stare i po nekoliko godina, ali se predstavljaju kao aktuelne. Neke od takvih primjera Raskrinkavanje je analiziralo u tekstu koji možete pročitati ovdje.

Anonimni portal Balkania Info koristi razne manipulativne tehnike kako bi na svoje stranice privukao što veći broj čitatelja/ki. Tako se na ovom portalu nerijetko nađu potpuno izmišljene vijest o nekoj od poznatih ličnosti. Više o tome kako ovaj portal dezinforiše svoje čitatelje/ke pročitajte u analizi.

Mnogi mediji izvještavali su o mogućim kaznama za osobe koje su ilegalno distribuirale i gledale film “Toma”, često koristeći manipulativne taktike za prikupljanje klikova. Činjenica je da samo gledanje “piratske” verzije filma, iako predstavlja zloupotrebu, nije akt koji je kažnjiv, zbog otežanog procesa dokazivanja namjere. Detalje čitajte na linku.

U sedmici iza nas, pisali/e smo i o pseudonaučnim tvrdnjama da još jedan u nizu popularnih prirodnih preparata liječi rak. Ovaj recept se godinama unazad dijeli na domaćim portalima. Ipak, ni u ovom slučaju ne radi se o “magičnom lijeku”, već o dezinformaciji za koju ne postoje dovoljni naučni dokazi. Više o ovoj temi pročitajte u analizi ovdje.

Mediji godinama pogrešno predstavljanju rezultate studije iz 2016. godine, u kojoj su autori istraživali povezanost dugovječnosti žena s početkom, krajem i dužinom trajanja reproduktivnog vijeka. Šta je studija zaista utvrdila, a koje manipulativne tvrdnje mediji godinama izvode iz nje, pročitajte u analizi.

Mediji u regionu objavljivali su članke u kojima se tvrdi da je glumica HoYeon Jung, iz popularne serije “Squid Game”, dala intervju u kojem je Novaka Đokovića nazvala svojom inspiracijom. Međutim, u pitanju je izmišljena izjava koja je nastala kao dio šaljivog trenda na Twitteru. Više o ovoj temi pročitajte ovdje.

Statusi podijeljeni u Facebook grupama pozivaju korisnike/ce ove društvene mreže da kliknu na link i pogledaju fotografije i snimke saobraćajne nesreće. Link vodi na lažni sajt za logovanje na Facebook, koje može završiti krađom ličnih i drugih podataka. Činjenice o ovoj Facebook prevari pročitajte u analizi.

Kao i obično, dio tema koje smo analizirali/e tokom protekle sedmice ticao se pandemije bolesti Covid-19. Lapsus australijske novinarke manipulativno je isječen tako da se čini da govori o “novom tretmanu” koji sprečava “umiranje od vakcina protiv Covid-19”. Protivnici/e vakcinacije dijelili/e su ga kao “dokaz” da su vakcine štetne. Novinarka se, ipak, nakon lapsusa ispravila, a tretman o kojem je govorila testira se i trebao bi pomagati pacijentima/kinjama hospitalizovanim zbog Covid-19. Detaljnije o ovoj temi pročitajte na linku.

Kompilacija snimaka koja prikazuje okršaje s policijom i nasilna hapšenja u Australiji postala je viralna na društvenim mrežama, uz netačne tvrdnje da australijska policija “hapsi ljude zbog nenošenja maske”. Ipak, nasilna hapšenja se ne dešavaju iz tog razloga, već zbog odbijanja identifikacije, napada na policiju, učestvovanja u nezakonitim protestima i pravljenja nereda na ulicama. Detaljnu analizu snimaka iz kompilacije pogledajte u analizi.

Na Facebooku se dijeli neobični snimak novorođenčeta, uz tvrdnje da se djeca majki vakcinisanih protiv Covid-19, prema odluci “američkog suda”, nazivaju “transhumanim stvorenjima”. Takva odluka ne postoji, a majka bebe sa snimka potvrdila je da u trudnoći nije ni vakcinisana. Više o ovoj temi pogledajte u našem novom storyju.

Slika: Raskrinkavanje.ba

U viralnom videosnimku, sportski novinar Milojko Pantić bavi se “porijeklom” pandemije Covid-19, iznoseći pritom brojne netačne navode: od toga da su bolnice “pune” vakcinisanih lica do toga da je Jacques Attali “najavio” pandemiju još prije 40 godina. Šta Pantić tvrdi u novom snimku, a šta su činjenice, pročitajte u analizi Raskrinkavanja ovdje.

Antivakcinacijski/e aktivisti/kinje netačno predstavljaju razrješenje tužbe jedne antivakcinacijske grupe protiv američkog Ministarstva zdravlja kao dokaz da nijedna vakcina u toj zemlji nije prošla test kvaliteta u zadnje 32 godine. Detalje o suštini ove tužbe saznajte u našem novom storyju.

Slika: Raskrinkavanje.ba

Doktor Branimir Nestorović nastavlja sa širenjem dezinformacija o pandemiji Covid-19. Ovaj put, u teoriju zavjere o pandemiji dodao je i dezinformacije o CERN-u, paralelnim univerzumima i povezanosti između religije i pandemije. Njegove tvrdnje, ipak, posve su neutemeljene. Činjenice o kompleksnoj teoriji zavjere Branimira Nestorovića pročitajte u analizi.

Korisnici/ce Facebooka dijele članke u kojima se netačno tvrdi da je Covid-19 navodna bolest iza koje, zapravo, stoji trovanje bojnim otrovima i silikonom iz aviona. Ipak, trovanje iz aviona bojnim otrovima i teškim metalima ne postoji niti se iz aviona puštaju “tanke niti”. Također, stav da je uzročnik bolesti Covid-19 bilo šta osim virusa SARS-CoV-2, uključujući “chemtrailse”, “silikonske niti” ili bojne otrove, nije utemeljen u činjenicama i predstavlja nenaučno tumačenje pandemije. Detaljnije o ovoj temi pročitajte ovdje.

Izmišljeni citat izumitelja PCR metode o tome da se ovaj test ne može koristiti za dijagnostiku viralan je na društvenim mrežama. Ne postoje dokazi koji potvrđuju da je on to ikada rekao. Dodatno, u patentu ove metode, on navodi upravo suprotno. Više o ovoj temi pogledajte u storyju Raskrinkavanja ovdje.

Slika: Raskrinkavanje.ba

Turski političar Fatih Erbakan plasirao je lažnu vijest o bebama koje su u ovoj zemlji, navodno zbog vakcinacije njihovih majki, rođene s mutacijama. Ipak,  radi o lažnim tvrdnjama potkrijepljenim izmanipulisanim fotografijama. Detaljnije čitajte u analizi.

(Raskrinkavanje.ba)